Podkategorie:
Chroniczny paraliż pszczół
Chroniczny (powolny) paraliż jest przewlekłą chorobą postaci dorosłych pszczół, wywoływaną przez wirusa oznaczonego jako SPV (slow paralysis virus). Występuje on na całym świecie, również w polskich pasiekach, chociaż nie zawsze wywołuje widoczne objawy. Źródłem zakażenia są chore pszczoły, u których wirus występuje w ślinie, treści wola i w kale, a także matka, przenosząca wirus na potomstwo.
Wirusy znajdujące się w wolu miodowym chorej pszczoły są szybko rozprowadzane po całej rodzinie przez wzajemne karmienie się pszczół (trofalaksję) W pasiece i między pasiekami choroba szerzy się za pośrednictwem błądzących i rabujących pszczół oraz plastrów z pierzgą zanieczyszczoną wirusem. Ważną rolę przy przenoszeniu wirusa i zarażaniu pszczół odgrywa roztocz Varroa destructor.
Druga forma choroby cechuje się występowaniem tak zwanych „czarnych rabusiów”. Są to pszczoły, które na skutek infekcji wirusem prawie całkowicie utraciły owłosienie, są czarne, połyskujące i wydają się mniejsze. W początkowej fazie choroby zdolne są jeszcze do lotu, ale gdy opuszczą ul, nie są już do niego wpuszczane. Krążą one wokół wylotka, sprawiając wrażenie pszczół rabujących, usiłują się też dostać do pracowni w poszukiwaniu pokarmu. Ponieważ ta postać choroby występuje na ogół pod koniec sezonu, gdy noce już są chłodne, większość chorych pszczół ginie z zimna. U tych, które przeżyją, po 2–3 dniach pojawiają się objawy podobne jak przy pierwszej postaci i pszczoły te zamierają, wykonując często drgające ruchy odwłokiem. Do niedawna wielu pszczelarzy uważało, że „czarne rabusie” to stare, spracowane pszczoły, które utraciły włoski na skutek wytężonej pracy. Jednak przyczyną takiego zachowania i wyglądu nie jest praca, lecz porażenie wirusem. Objawy chronicznego paraliżu obserwuje się często w pasiekach korzystających z pożytków spadziowych. Nietypowe zachowanie pszczół zbierających spadź iglastą oraz ich masowe ginięcie przypisywano toksycznemu działaniu niektórych składników spadzi oraz znajdujących się w niej strzępków grzybni i ich zarodnikom. Jednak i tutaj przyczyną choroby jest wirus, a często zdarzający się na pożytkach spadziowych brak pyłku przyspiesza rozwój choroby.
Chorobę rozpoznaje się na podstawie opisanych objawów. Najważniejszą cechą różnicującą od opisanego niżej ostrego paraliżu jest brak zapachu chorych pszczół oraz pobieranie przez nie pokarmu przez cały okres choroby. Pszczoły porażone ostrym paraliżem wydzielają nieprzyjemny zapach. Dokładne rozpoznanie choroby należy oprzeć o badanie laboratoryjne padłych pszczół.
