Podkategorie:
Warroza
Warroza jest obecnie najgroźniejszą chorobą pszczół nie tylko w Polsce, ale prawie na całym świecie. Występuje w pasiekach na wszystkich kontynentach oprócz Australii (w Nowej Zelandii stwierdzono ją w 2006 roku). Powoduje duże straty w pogłowiu rodzin pszczelich i znacząco wpływa na obniżenie produkcji pasiecznej. Konieczność ciągłego zwalczania tej choroby jest przyczyną wzrostu kosztów prowadzenia pasiek.
Warroza pojawiła się w Europie Południowej na początku lat 70. XX wieku. W roku 1977 stwierdzono jej obecność w Niemczech, a w 1980 zaobserwowano pierwsze ognisko warrozy w Polsce w okolicach Lublina.
Po czterech latach choroba ta opanowała już cały kraj i do dziś jest obecna we wszystkich polskich pasiekach. Biologia pasożyta wywołującego tę chorobę, jak i sposoby jego zwalczania są większości pszczelarzom dobrze znane.
Pszczoły nie posiadają naturalnych mechanizmów obronnych umożliwiających zwalczenie warrozy lub uniemożliwiających zakażenie. Pasożyty powodujące tę chorobę nie posiadają naturalnych wrogów mogących ograniczyć ich rozprzestrzenianie i są bardzo ekspansywne, dlatego każda wyleczona rodzina pszczela po pewnym czasie ulega ponownemu zakażeniu i nieleczona zawsze ginie.
Stąd wynika konieczność...
Może być ich nawet 9, ale najczęściej jest 2 do 7. Z jaj rozwijają się larwy, ulegające kolejnym linieniom i przeobrażeniom: w protonimfę, deitonimfę i imago (postać dorosłą). Rozwój osobniczy samicy Varroa trwa około 7-8 dni, a samca tylko 5-6 dni. Dlatego samiec kończy rozwój wcześniej niż pierwsza samica.
Dojrzałe samice (zazwyczaj na czerwiu pszczelim jest to tylko jedna samica, maksymalnie dwie, zaś dwie lub trzy na czerwiu trutowym, który jest zasklepiony dwa dni dłużej niż pszczeli) zostają unasienione przez samca, który jest ich bratem. Dojrzałe młode samice (także niezapłodnione) oraz samice mateczne (stare) wychodzą z komórki wraz z wygryzającą się pszczołą – żywicielką. Samce oraz młodociane formy pasożyta nie są zdolne do życia poza komórką i po wygryzieniu się pszczoły (trutnia) giną.
Dojrzałe osobniki Varroa przez okres około 2 tygodni żerują na pszczołach, po czym zasiedlają komórki z czerwiem (chociaż niektóre samice mogą wchodzić do komórek pierwszego dnia po wyjściu z wygryzającą się pszczołą, inne żerują na dorosłych pszczołach nawet do 1 miesiąca).
Większość samic Varroa (70%) składa jaja raz w życiu, ale niektóre mogą odbyć kilka (nawet 7) cykli rozrodczych (18% – dwa cykle, 4% – trzy cykle). W ciągu jednego sezonu pasiecznego w rodzinie pszczelej pojawia się 7-12 pokoleń Varroa. W ciągu roku liczebność pasożytów wzrasta 10-krotnie.
Dzięki dużej żywotności i ruchliwości roztocze Varroa szybko rozprzestrzeniają się, zakażając pasieki znajdujące się w zasięgu lotu pszczół z chorych rodzin. Największy udział w szerzeniu się choroby mają pszczoły błądzące i rabujące.
Sprzyjają jej dalekie migracje rojów i przewożenie rodzin na pożytki. W obrębie pasieki rozprzestrzenianiu choroby służą zabiegi polegające na zasilaniu rodzin plastrami z czerwiem i pszczołami oraz naloty. Na skutek pobierania przez pszczoły hemolimfy, zaatakowane pszczoły (larwy, poczwarki i osobniki dorosłe) słabną.
Czerw wykazuje oznaki niedożywienia, co skutkuje mniejszą masą ciała wygryzionych pszczół (do 25%) i skróceniem długości ich życia nawet o połowę. Larwa porażona przez kilka samic Varroa nie rozwija się prawidłowo i wychowana z niej pszczoła może mieć niedorozwinięte skrzydła, odnóża i mniejszy odwłok.
Może też dochodzić do zamierania czerwiu. Pszczoły, które wychowały się pod koniec lata w komórkach opanowanych przez warrozę są tak osłabione, że tylko 10% z nich jest zdolne przetrwać do wiosny.
Czerw porażony przez roztocze jest bardziej wrażliwy na zakażenie bakteriami zgnilca amerykańskiego, kiślicy, zarodnikami grzybicy otorbielakowej oraz wirusami choroby woreczkowej czerwiu. Powikłania związane z występowaniem różnych chorób towarzyszącym porażeniu warrozą określane są jako jedna choroba – pasożytniczy syndrom warrozowy (ang. PMS – parasitic mite syndrom).
Wraz ze wzrostem porażenia pszczół warrozą zwiększa się zakażenie chorobami...
Metody zwalczania warrozy
Pierwsze przypadki inwazji warrozy na pszczołę miodną zaobserwowano w Chinach w roku 1959. Do końca lat 80. XX wieku choroba ta opanowała niemal cały świat, powodując duże straty w pasiekach, ale wraz z rozwojem inwazji zaczęto poszukiwać metod jej zwalczania.
Obecnie znane są sposoby pozwalające całkowicie wyleczyć rodzinę pszczelą z warrozy, jednak jej zaraźliwość jest tak duża, że zdrowa rodzina w krótkim czasie zostaje zakażona ponownie. Źródłem zakażenia są inne rodziny pszczele.
Metody leczenia można podzielić na chemiczne (przy użyciu farmaceutyków), mechaniczne i zintegrowane. Nie są znane gatunki będące naturalnymi wrogami roztoczy Varroa, nie opracowano też skutecznych sposobów zwalczania warrozy przy pomocy parafarmaceutyków (preparaty ziołowe i inne).
Cały czas trwają badania nowych substancji niszczących roztocze i ograniczających ich rozwój, poszukuje się też populacji pszczół odpornych na warrozę
